AKTUALNOŚCI
Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, stażysta, aplikant
Sygn. akt III AUa 000/18
WYROK
WIMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 00 grudnia 2018 r.
SądApelacyjny w B, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
wskładzie:
Przewodniczący: SSA D Z (spr.)
Sędziowie: SA B O-Z
SAS B
Protokolant: MG
porozpoznaniu na rozprawie 00 grudnia 2018 r. w B
sprawy z odwołania K W
przeciwkoZakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B
owysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
na skutek apelacji ZakładuUbezpieczeń Społecznych Oddział w B
odwyroku Sądu Okręgowego w B V WydziałuPracy i Ubezpieczeń Społecznych z 00 czerwca 2018 r. sygn. akt V U 000/18
- zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;
- zasądza od K W na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B 420 (czterysta dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.
Uzasadnienie
Zakład UbezpieczeńSpołecznych Oddział w B decyzją z 0 marca 2018 r. stwierdził, że podstawawymiaru składek na ubezpieczenia K W ztytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wynosi odpaździernika do grudnia 2015 r. po 2 375,40 zł, a od stycznia dogrudnia 2016 r. po 2 433 zł. Organ rentowy ustalił za te okresy wysokośćskładki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 60% przeciętnego miesięcznegowynagrodzenia, gdyż wnioskodawczyni podlega wyłączeniu, o którym mowaw art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemieubezpieczeń społecznych, i nie jest uprawniona do zastosowaniapreferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, stanowiącej30% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia.
W odwołaniu od tej decyzjiK W podniosła, że w czasie stażu, anastępnie w okresie od rozpoczęcia prowadzenia działalności wykonywałaróżne czynności. Jej sytuacja była podobna do sytuacji aplikantów radcowskich,którzy świadczyli usługi na rzecz patrona lub kancelarii radcowskiej w czasieaplikacji, a po jej zakończeniu pracowali na rzecz tych samych podmiotów jakoradcowie. Sąd Najwyższy w wyroku z 22 października 2010 r. uznał, żeprzysługuje im składka w preferencyjnej wysokości. Wnioskodawczyni zaznaczyła,że odbyła staż w NSZOZ „P D” w B, a od 1 października 2015 r. zaczęła świadczyćusługi na rzecz CMS P M, który jej zdaniem nie jest jej byłym pracodawcą. Ztego względu wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie właściwejpodstawy prawnej wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Sąd Okręgowy w B wyrokiemz 00 czerwca 2018 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że podstawawymiaru składek na ubezpieczenia K W w okresie od października 2015 r. dogrudnia 2016 r. wynosi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Sąd Okręgowy ustalił, że K W urodziła się 00 kwietnia 19XX r. Jestabsolwentem Uniwersytetu Medycznego w B. Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Buchwałą z 00 marca 2013 r. przyznało K D ograniczone prawo wykonywania zawodulekarza. Następnie uchwałą z 1 października 2014 r. PORL przyznało K W prawowykonywania zawodu lekarza dentysty. Szkolenie podyplomowe odbyła od 1października 2013 r. do 30 września 2014 r. Na podstawie skierowania ORL, NSZOZ„P D” B G zawarła z nią umowę o pracę na czas określony na stanowiskulekarza stomatologa stażysty. 00 lutego 2015 r. K W zwróciła się do ZUS z zapytaniem, czy będziemogła od 1 kwietnia 2005 r. skorzystać z preferencyjnych zasad opłacaniaskładek w związku z zamiarem świadczenia usług na rzecz poradnistomatologicznej, w której odbyła staż. ZUS odpowiedział jej, że świadczenieusług na rzecz NSZOZ P D B G spowoduje powstanie obowiązku opłacania składek odpodstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzeniamiesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawywymiaru składek, ponieważ zgodnie z art. 18a ust. 1 i 2 ustawy z 13października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawą wymiaruskładek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe ubezpieczonych prowadzącychpozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcykalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności stanowizadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia,z wyjątkiem osób, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłegopracodawcy, na rzecz którego przed dniem wykonywania działalności gospodarczejw bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunkupracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Sąd podał, że zgodnie ztreścią art. 3 k.p. pracodawcą jest jednostka organizacyjna chociażby nieposiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia onapracowników. W Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczejznajdowały się dwa wpisy dotyczące działalności B G. CentrumMedyczno-Stomatologiczne P M głównie wykonywało działalność w B przy ul. XX
Sąd Okręgowy odwołał siędo art. 15 ust. 3b ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarzadentysty, zgodnie z którym stażysta jest uprawniony do wykonywania zawoduwyłącznie w miejscu odbywania stażu. Staż podyplomowy odbywa się napodstawie umowy o pracę zawartej na czas określony. Organizacja, finansowanieoraz zapewnienie warunków odbywania stażu jest zadaniem marszałka województwa zzakresu administracji rządowej. W latach 2013-2014 środki na sfinansowaniestażu przekazał marszałkowi województwa minister właściwy ds. zdrowia ześrodków funduszu pracy. Skierowanie do odbycia stażu podyplomowego następuje napodstawie uchwały okręgowej rady lekarskiej, w porozumieniu z marszałkiemwojewództwa. Sąd zaznaczył, że w myśl art. 65 Konstytucji RP, każdemu zapewniasię wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, a wyjątkiokreśla ustawa. Odstępstwa od zasady wolności pracy znajdują się w ustawie ozawodzie lekarza i lekarza dentysty.
Sąd, na podstawiezebranych w sprawie dowodów uznał, że K W miała obowiązek odbyć staż tylko w jednostcesłużby zdrowia wskazanej przez ORL. Był to NSZOZ „P D” B G. W umowie o pracępracodawca nie wskazał miejsca wykonywania pracy, ale zgodnie z oświadczeniem z7 lutego 2018 r. znajdowało się ono przy ul. YY 36. B G wyjaśniła organowirentowemu, że K W w okresie od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r.była zatrudniona na podstawie umowy o pracę jako stażysta, a od 1 października2014 r. do 30 września 2015 r. – na podstawie umowy zlecenia. Tylko wpóźniejszym okresie jej czynności pokrywały się z czynnościamiwykonywanymi w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.
Sąd wskazał, że zasadywykonywania działalności leczniczej zostały określone w ustawie z 15kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Podmiotem leczniczym w latach2015-2016 był m.in. przedsiębiorca w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. oswobodzie działalności gospodarczej we wszelkich formach przewidzianych dlawykonywania działalności gospodarczej. Lekarz mógł działalność lecznicząwykonywać w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Była to działalnośćregulowana, określona w art. 64-73 ustawy o swobodzie działalnościgospodarczej. Kod PKD 86.23.Z oznaczał praktykę lekarską dentystyczną. Organemrejestrowym dla tego rodzaju praktyki była Okręgowa Rada Lekarska. MinisterZdrowia w rozporządzeniu z 28 września 2012 r. w sprawie stażu podyplomowegolekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 2012 r., poz.1082) ustanowił, że stażpodyplomowy obejmuje pogłębienie wiedzy teoretycznej i praktycznej, naukiudzielenia świadczeń zdrowotnych, a także szkolenie w zakresie orzecznictwalekarskiego, bioetyki i prawa medycznego. Na podstawie § 18 rozporządzeniamarszałek województwa przekazuje podmiotowi uprawnionemu, który zawarł zlekarzem dentystą umowę na odbycie stażu, wynagrodzenie stażysty, składki naubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy, ryczałt na wynagrodzeniekoordynatorów, a także dofinansowanie kosztów materiałowych.
Sąd podkreślił, żeabsolwent UM, aby móc praktykować jako lekarz, musi zaliczyć staż. K W od 1 października 2015 r. zajmowała sięgłównie udzielaniem świadczeń ogólnostomatologicznych. Wcześniej praktykęłączyła ze szkoleniami. Art. 18a ust. 2 pkt 2 systemie ubezpieczeń społecznychwyklucza możliwość skorzystania z niskiej składki przez osoby wykonujące pracęna rzecz pracodawcy, u którego wcześniej w ramach stosunku pracy wykonywałyczynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Takieobostrzenie dotyka głównie lekarzy i przedstawicieli innych wolnych zawodów.Wykonywana przez K W działalność gospodarcza na rzecz CMS „P D”nie pokrywała się z zakresem obowiązków wykonywanych na podstawie umowy o pracęzawartej z NS ZOZ P D. Osoba fizyczna nie może prowadzić działalności napodstawie kilku wpisów do ewidencji. Może prowadzić ją na podstawie jednegowpisu obejmującego różne kody PKD. Może też zmienić miejsce główne prowadzeniadziałalności oraz podać nowe miejsca. Taka sytuacja wystąpiła w przypadkupracodawcy K W . Dodatkowo jej umowa o pracę miała wiele cech przymusu, dlategozdaniem Sądu treść art. 18a jest zbyt restrykcyjna.
Z tych względów Sądzmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. iustalił, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia K W w okresie odpaździernika 2015 r. do grudnia 2016 r. wynosi 30% kwoty najniższegowynagrodzenia.
Zakład UbezpieczeńSpołecznych Oddział w B złożył apelację od wyroku Sądu Okręgowego. Zaskarżyłwyrok w całości i zarzucił mu:
1. naruszenieprzepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:
1) art.231 k.p.c. poprzez przyjęcie, że praca wnioskodawczyni wykonywana podczas stażuoraz wykonywana w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą była inna, codoprowadziło do przyjęcia, że w sprawie nie ma podstaw do zastosowania art. 18aust. 2 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r.,poz. 1778 z późn. zm.), podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego wsprawie, w tym w szczególności z zeznań samej ubezpieczonej złożonych narozprawie 24 maja 2018 r., wynika, że:
a) od1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. wnioskodawczyni była zatrudnionana podstawie umowy o pracę na czas określony przez B G w jej poradnistomatologicznej na stanowisku lekarz stażysta,
b) pracującna podstawie umowy o pracę w przedsiębiorstwie pracodawcy - B G wnioskodawczyniświadczyła na rzecz pacjentów pracodawcy usługi zdrowotne w rodzaju świadczeniaogólnostomatologiczne: „lekarz zlecał mi wykonanie danych czynnościleczniczych, inny lekarz sprawował nade mną opiekę”,
c) porozpoczęciu prowadzenia działalności na własny rachunek od 1 października 2015r. oraz po zawarciu stosownej umowy współpracy z ww. byłym pracodawcą,wnioskodawczyni nadal wykonywała czynności lecznicze, świadczyła usługizdrowotne w rodzaju świadczenia ogólnostomatologiczne na rzecz pacjentówtego pracodawcy, a z akt sprawy nie wynika, że ustalono jakiekolwiekróżnice w wykonywaniu czynności leczniczych przez wnioskodawczynię podczasstażu (umowy o pracę) oraz od października 2015 r.,
d) porozpoczęciu własnej działalności ubezpieczona poza pacjentami leczonymiw przedsiębiorstwie pracodawcy - B G nie miała innych (własnych)pacjentów, ponadto nie miała własnego gabinetu, sprzętu medycznego oraz środkówmedycznych niezbędnych do samodzielnego prowadzenia działalności leczniczej, wtym przypadku udzielania świadczeń zdrowotnych w rodzaju świadczeniaogólnostomatologiczne;
2) art.233 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granicswobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie, skutkujące przyjęciem, żewykonywanie czynności leczniczych przez lekarza stażystę jest innymwykonywaniem czynności leczniczych niż w przypadku lekarza po stażu, pomimo żetakich różnic w ogóle nie wskazano; ponadto uzasadnienie zaskarżonego wyrokunie odpowiada wymaganiom, jakie wynikają z art. 328 § 2 k.p.c. w zakresiewyjaśnienia podstawy faktycznej i prawnej, tj. obowiązku wskazania ustalonychfaktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, iprzyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej orazwyjaśnienie podstawy prawnej, bowiem nie można przyjąć za takie wyjaśnieniewskazanie, że umowa o pracę w przypadku wnioskodawczyni miała wiele cechprzymusu, co uzasadnia treść art. l8a za zbyt restrykcyjny;
3) art.233 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego, tj. z akt organurentowego i zgromadzonych tam dokumentów oraz z zeznań ubezpieczonej, wnioskówz niego niewynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami logicznegorozumowania i doświadczeniem życiowym poprzez przyjęcie, że wykonywanieczynności leczniczych w ramach umowy o pracę oraz w ramach własnejdziałalności gospodarczej oznacza rodzajowo różne czynności;
2. naruszenieprawa materialnego, tj. art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeńspołecznych poprzez jego niewłaściwą wykładnię prowadzącą ostatecznie douznania, że przepis ten nie może mieć zastosowania w konkretnym przypadku,pomimo ustalenia, że poza wszelką wątpliwością w konkretnym przypadku spełnionezostały przesłanki ustawowe skutecznie wyłączające prawo do skorzystania przezodwołującą w spornym okresie z preferencyjnej podstawy wymiaru składek naubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenia chorobowe.
Wskazując na te zarzuty,organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenieodwołania oraz o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztówzastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.
SądApelacyjny zważył, co następuje:
Apelacjajest zasadna, awskazane w niej zarzuty prowadzą do odmiennej oceny materiału dowodowego sprawyniż ta, której Sąd Okręgowy dokonał i przyjął za podstawę swojegorozstrzygnięcia. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy błędnie ocenił stanfaktyczny sprawy. Ocena zgromadzonych w sprawie dowodów nie uwzględnia zasaddoświadczenia życiowego i logicznego rozumowania oraz przekracza graniceswobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).
Z ustaleń Sądu wynika, żeUchwałą Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w B z 28 sierpnia 2013 r.przyznano lekarzowi K W ograniczone prawo wykonywania zawodu na obszarzeRzeczypospolitej Polskiej. Od 1 października 2013 r. wnioskodawczyni jakolekarz dentysta została skierowana do odbycia szkolenia podyplomowego (stażu) uB G, prowadzącej NSZOZ „P D” B G. Od 1 października 2013 r. do 30 września 2014r. K W była zatrudniona na podstawie umowy o pracę przez B G. K W wykonywała wówczas pracę na stanowisku lekarzastomatologa – stażysty. Pracę wykonywała w B przy ul. YY 36.
W okresie stażuwnioskodawczyni wykonywała usługi stomatologiczne samodzielnie, ale podnadzorem opiekuna. Przyjmowała pacjentów. Pacjenci byli do niej umawiani. Jakostażystka podejmowała określone czynności po konsultacji z opiekunem.Wnioskodawczyni nie podpisywała kart pacjenta, tylko je wypełniała. Nie mogławystawiać recept.
Uchwałą PrezydiumOkręgowej Rady Lekarskiej w B z 1 października 2014 r. K W uzyskała prawo dowykonywania zawodu lekarza dentysty na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Od 1października 2014 r. do 30 września 2015 r. K W świadczyła usługi stomatologiczne na rzecz B Gna podstawie zawieranych z nią umów zlecenia. We wrześniu 2015 r. B G zmieniłanazwę prowadzonej działalności gospodarczej na Centrum Medyczno StomatologiczneP M B G.
Od 1 października 2015 r. KW rozpoczęła prowadzenie własnejdziałalności gospodarczej w ramach prywatnej praktyki stomatologicznej. W tymsamym dniu zawarła umowę cywilnoprawną z B G. Przedmiotem zawartej umowy byłowykonywanie działalności ogólnostomatologicznej w G i w B.
Kwestia sporna w sprawiesprowadzała się do ustalenia, czy istnieje możliwość zastosowania wobecwnioskodawczyni jako lekarza dentysty preferencyjnej podstawy wymiaru składekna ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o jakich mowa w art. 18a ust. 1 ustawy z13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z2015 r. poz. 121 ze zm., zwanej dalej „ustawą systemową”), w sytuacji gdyświadczy ona usługi stomatologiczne na rzecz pracodawcy, u którego odbywałastaż podyplomowy jako lekarz dentysta.
Zgodnie z art. 18a ust. 1ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne irentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 (osób prowadzącychpozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca2018 r. Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiemosób fizycznych, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawoprzedsiębiorców), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dniarozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota,nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Odstępstwo od tejzasady przewiduje ustęp 2 artykułu 18a ustawy systemowej. Wynika z niego, żeprzepis ust. 1 nie ma zastosowania do osób, które: 1) prowadzą lub w okresieostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywaniadziałalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność; 2) wykonujądziałalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przeddniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim rokukalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunkupracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Zgodnie z uzasadnieniemprojektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych orazniektórych innych ustaw z 1 lipca 2005 r. (Dz. U. z 2005 r., Nr 150,poz. 1248) dodanie art. 18a miało na celu wprowadzenie preferencyjnychskładek na ubezpieczenia społeczne dla osób, które po raz pierwszy podejmujądziałalność gospodarczą na własny rachunek. Opłacanie przez okres 24 miesięcyskładki na ubezpieczenie społeczne od podstawy wymiaru wynoszącej 30%minimalnego wynagrodzenia miało służyć zmniejszeniu ryzyka związanego zpodejmowaniem po raz pierwszy działalności gospodarczej, co pozwoliłoby naprzeznaczenie tak zwolnionych środków na prowadzenie i rozwój działalności.Powyższe preferencje adresowane były do osób, które nie miały dotychczasstałych źródeł dochodów (stałej pracy), od których byłyby opłacane składki, iktóre decydują się na podjęcie własnej działalności. Powyższa zmiana miała nacelu zachętę do rozpoczęcia działalności i do przeznaczania zaoszczędzonych wten sposób kwot na zakup maszyn bądź surowców do produkcji. W chwili wejścia wżycie art. 18a najniższe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe,wypadkowe i chorobowe dla osób podejmujących działalność gospodarczą wynosiły wskali roku 5 926,08 zł, stosując powyższy przepis wnosiłyby 1 094,64zł.
Oceniając stan faktyczny wniniejszej sprawie, w kontekście art. 18a ustawy systemowej, należy zwrócićuwagę, że sytuacja lekarza dentysty, rozpoczynającego prowadzenia działalnościgospodarczej w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej, była już omówionaprzez Sąd Najwyższy. W wyroku z 23 marca 2010 r. (I UK 323/09) SądNajwyższy stwierdził, że okoliczność, że lekarz stażysta udziela świadczeń zdrowotnychna podstawie umowy o pracę na podstawie art. 15 ustawy z 5 grudnia 1996 r.o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, a następnie po uzyskaniu kwalifikacji dosamodzielnego wykonywania zawodu lekarza dentysty podejmuje indywidualnąpraktykę lekarską na rzecz tego samego podmiotu, sama w sobie nie przesądzao zaistnieniu przesłanki wyłączającej stosowanie preferencyjnej podstawyskładki z art. 18a ustawy systemowej. Jednakże wykonywanie przez lekarzaprowadzącego indywidualną praktykę lekarską działalności gospodarczej(zawodowej) na rzecz byłego pracodawcy, w postaci świadczenia usługzdrowotnych nie może być uznane – z powodu uzyskania kwalifikacji dosamodzielnego wykonywania tych czynności (od 1 października 2014 r. napodstawie umowy zlecenia, a od 1 października 2015 r. w ramach prowadzeniawłasnej działalności gospodarczej) – za nieodpowiadające czynnościomwykonywanym przez tego lekarza w ramach stosunku pracy w okresie od 1października 2013 r. do 30 września 2014 r. w sytuacji, gdy zakres obowiązkówwynikających z umowy cywilnoprawnej i wcześniej wykonywanej umowy o pracę sątożsame. Dopiero ustalenie, że świadczone w ten sposób usługi na rzecz byłegopracodawcy nie odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy,umożliwia skorzystanie z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne.
W realiach niniejszejsprawy praca K W wykonywana w czasieodbywania stażu obejmowała czynności polegające na udzielaniu świadczeńzdrowotnych lekarza dentysty. Jedynie ze względu na okoliczność braku uprawnieńwnioskodawczyni do wykonywania niektórych tych czynności samodzielnie, wobecustawowego wymogu odbycia stażu będącego niezbędnym elementem doskonaleniazawodowego lekarzy, usługi medyczne świadczone były pod nadzorem lekarza dentystyposiadającego pełne uprawnienia do wykonywania zawodu (dowód: zeznania K W i B G k. 58-59).
Zdaniem Sądu Apelacyjnego,okoliczność ta nie przesądza jednak o tym, że wnioskodawczyni wykonywałainne czynności z zakresu opieki zdrowotnej – stomatologicznej.
Należy zauważyć, że usługiw zakresie ochrony zdrowia ludzkiego świadczone przez lekarza stomatologaprowadzącego indywidualną praktykę lekarską, jak i lekarza stomatologa stażystyna podstawie umowy o pracę należy kwalifikować zgodnie z ustawą z 5 grudnia1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Tym samym lekarz stomatologprowadzący indywidualną praktykę nie świadczy innych usług z zakresu ochronyzdrowia od lekarza dentysty stażysty, jeżeli czynności podejmowane przez nich zzakresu ochrony zdrowia są tożsame. Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z 5grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn. Dz.U. z 2015r., poz. 464 ze zm.) wykonywanie zawodu lekarza polega na udzieleniu przez osobyposiadające wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami,świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniuchorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu poradlekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich, przy czymwykonywanie zawodu lekarza dentysty polega na udzielaniu przez osobęposiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, tegorodzaju świadczeń w zakresie chorób zębów, jamy ustnej, części twarzowejczaszki oraz okolic przyległych. Należy przy tym zaznaczyć, że w myśl art. 15ust. 3a (w brzmieniu obowiązującym w okresie odbywania stażu przezwnioskodawczynię) lekarz (którym zgodnie z art. 3 ust. 1 jest również lekarzdentysta) odbywający staż podyplomowy wykonuje zawód na podstawie ograniczonegoprawa wykonywania zawodu lekarza albo ograniczonego prawa wykonywania zawodulekarza dentysty pod nadzorem lekarza posiadającego specjalizację, o którejmowa w art. 64 ust. 1, tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny albolekarza dentysty wykonującego zawód przez okres co najmniej 5 lat. Zgodnie zart. 15 ust. 3b ustawy lekarz stażysta jest uprawniony do wykonywania zawoduwyłącznie w miejscu odbywania stażu, z zastrzeżeniem art. 30, oraz w sytuacjigdy prowadzi prace badawcze w dziedzinie nauk medycznych pod kierunkiem lekarzaposiadającego prawo wykonywania zawodu. Stażysta jest uprawniony wszczególności do: 1) przedmiotowego i podmiotowego badania pacjenta orazudzielania porad lekarskich po konsultacji z opiekunem; 2) wydawania, pokonsultacji z opiekunem, zleceń lekarskich; 3) wydawania, po konsultacji zopiekunem, skierowań na badania laboratoryjne oraz inne badania diagnostyczne,z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczychstwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta; 4) samodzielnego stosowania, nazlecenie opiekuna, metod diagnostycznych i leczniczych, których praktycznaumiejętność została potwierdzona przez opiekuna; 5) wykonywania wspólnie zopiekunem zabiegów operacyjnych oraz wspólnie stosowania metod leczniczych idiagnostycznych objętych programem stażu; 6) prowadzenia, pod nadzoremopiekuna, historii choroby i innej dokumentacji medycznej; 7) udzielaniainformacji o stanie zdrowia pacjenta, po skonsultowaniu z opiekunem treści tychinformacji; 8) zlecania czynności pielęgnacyjnych; 9) w stanach nagłych dodoraźnego podania lub zlecenia podania pacjentowi leków, a jeżeli są to lekisilnie lub bardzo silnie działające - po zasięgnięciu, w miarę możliwości, opiniijednego lekarza. Lekarz odbywający staż nie jest jednak uprawniony dowystawiania recept oraz wydania opinii i orzeczeń lekarskich.
Mając na uwadze przepisart. 15 ust. 3b ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarzadentysty, należy zauważyć, że prawo do podejmowania czynności medycznych lekarzuzyskuje już w momencie uzyskania dyplomu lekarza. Art. 15 ust. 3b tej ustawypotwierdza uprawnienie lekarza stażysty do wykonywania określonych czynności zzakresu ochrony zdrowia, bo wynika z niego, że już w okresie stażu lekarzestażyści mogą wykonywać samodzielnie określone ustawą czynności lecznicze podnadzorem opiekuna posiadającego odpowiednie uprawnienia.
W zasadzie ustawodawcawzględem lekarzy i lekarzy stażystów różnicuje jedynie formy prawne wykonywaniazawodu. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z 15 kwietnia 2011 r.o działalności leczniczej lekarze (do których według art. 2 ust. 2 pkt 4ustawy zalicza się również lekarzy dentystów) mogą wykonywać swój zawód wramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz wprzepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonującychdziałalność leczniczą, o którym mowa w art. 100. Stosownie do art. 5 ust.2 pkt 1 lit. a ustawy o działalności leczniczej działalność lecznicza lekarzymoże być wykonywana w formie jednoosobowej działalności gospodarczej m.in. jakoindywidualna praktyka lekarska, przy czym w myśl art. 16 ustawy działalnośćlecznicza jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. oswobodzie działalności gospodarczej (obowiązującej do 29 kwietnia 2018 r.) orazw rozumieniu obecnie obowiązującej ustawy z 6 marca 2018 r. Prawoprzedsiębiorców.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego,w świetle tych przepisów zwrot „wykonywały w ramach stosunku pracy czynnościwchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej” z art. 18a ustawysystemowej należy zatem odnieść do czynności zatrudnienia (obowiązków)powierzonych przez pracodawcę i wykonywanych faktycznie przez pracownika nakonkretnym stanowisku pracy, a nie do wszystkich czynności, jakie pracownikmoże wykonywać np.: z racji posiadanych przez niego kwalifikacji, bądź też dodziałań o takim samym lub podobnym charakterze. Tym samym usługi zdrowotne (wzakresie ochrony zdrowia ludzkiego) świadczone przez lekarza prowadzącegodziałalność gospodarczą (zawodową) w formie indywidualnej praktyki lekarskiejna rzecz podmiotu, w którym był zatrudniony jako stażysta, wyłączają możliwośćpreferencyjnego ustalenia wysokości składki na zasadach opisanych w art. 18austawy systemowej wówczas, gdy usługi te odpowiadają czynnościom wykonywanym wramach istniejącego stosunku pracy, a więc obowiązkom wynikającym z łączącejlekarza jako pracownika i zakład opieki zdrowotnej jako pracodawcę umowy opracę. W ustalonym stanie faktycznym czynności z zakresu opieki dentystycznej wczasie stażu wnioskodawczyni i później w ramach wykonywanej praktykilekarskiej w przeważającym zakresie się pokrywały. Mając to na uwadze oraz cel,jakiemu służyło wprowadzenie art. 18a ustawy systemowej, stwierdzić należy, żewnioskodawczyni wykonywała praktykę lekarską w ramach działalności gospodarczej„na majątku” byłego pracodawcy i nie była zmuszona do ponoszenia ryzykazwiązanego z podejmowaniem działalności w postaci wydatkowania wysokich kwot nazakup sprzętu medycznego oraz surowców potrzebnych do świadczenia usług opiekidentystycznej. Tym samym nie jest uzasadnione zmniejszenie ryzyka związanego zpodejmowaniem takiej działalności poprzez przeznaczenie zwolnionych napodstawie art. 18austawy systemowej środków na prowadzenie i rozwój działalności gospodarczej.
Wnioskodawczyniniesłusznie porównuje sytuację lekarza dentysty, który w ramach prowadzącejindywidualnej praktyki lekarskiej, wykonuje czynności stomatologiczne na rzeczbyłego pracodawcy, do sytuacji radców prawnych bądź adwokatów, którzy pouzyskaniu tytułu radcy prawnego bądź adwokata, świadczą pomoc prawną na rzeczpracodawcy, u którego pracowali w czasie odbywania aplikacji radcowskiej bądźadwokackiej. W wyroku z 12 lutego 2013 r. (II UK 184/12) Sąd Najwyższywyjaśnił, że przez „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalnościgospodarczej”, o których mowa w art. 18a ust. 2 ustawyz 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, któreuniemożliwiają zastosowanie preferencyjnych składek ubezpieczeniowych dla osóbpodejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą (art. 18a ust. 1 wzwiązku z art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy), należy rozumieć czynnościodpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy narzecz byłego pracodawcy. W tej sprawie Sąd Najwyższy szeroko omówił status,obowiązki i uprawnienia aplikanta radcowskiego i radcy prawnego na podstawieprzepisów ustawy o radcach prawnych oraz kodeksu postępowania cywilnego, anastępnie wywiódł, że wykonywanie przez radcę prawnego prowadzącego samodzielnąkancelarię radcowską w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej obsługiprawnej na rzecz tego pracodawcy, u którego pracował jako prawnik (aplikant)bez wpisu na listę radców prawnych, nie jest wykonywaniem czynności wchodzącychw zakres działalności gospodarczej w rozumieniu art. 18a ust. 2 w związkuz art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemieubezpieczeń społecznych. Tą samą zasadę przyjął w stosunku do aplikantów adwokackich,stwierdzając w uchwale z 10 kwietnia 2013 r. (II UZP 2/13), że podstawę wymiaruskładek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe adwokata wykonującego działalnośćgospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze(tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) w okresie pierwszych 24miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności może stanowićzadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art.18a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeńspołecznych – tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), takżewówczas gdy działalność tę wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego byłzatrudniony jako aplikant adwokacki (art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemieubezpieczeń społecznych).
Odnosząc się do stanowiskawnioskodawczyni należy zaznaczyć, że sytuacja prawna radców prawnych, którzyświadczą usługi prawne, na rzecz byłych pracodawców, u których pracowali jakoaplikanci radcowscy bądź adwokaccy w okresie aplikacji prawniczej, jest inna odsytuacji prawnej lekarzy dentystów, którzy podejmując działalność gospodarczą,zamierzają wykonywać usługi stomatologiczne na rzecz pracodawców, u którychodbywali staż podyplomowy jako lekarze dentyści. Sąd Najwyższy w wyroku z 12lutego 2013 r. (II UK 184/12) wyjaśnił bowiem, że nie można mówić o żadnejzbieżności obowiązków i świadczonej pracy przez aplikanta radcowskiego zwykonywaniem zawodu radcy prawnego. Sam fakt zatrudnienia na etacie pracownikaw kancelarii radcowskiej, adwokackiej bądź adwokacko-radcowskiej, a następniewykonywanie między innymi na rzecz tej samej kancelarii usług prawniczych, alejuż przez radcę prawnego w żadnym przypadku nie może zostać uznane zaodpowiadające czynnościom wcześniej wykonywanym przez tę osobę w ramachstosunku pracy. Sąd Najwyższy uznał też, że fakt odbywania w trakcie trwaniastosunku pracy aplikacji radcowskiej nie uzasadnia twierdzenia, że określonaosoba będąca już radcą prawnym wykonywała na rzecz byłego pracodawcy czynnościmieszczące się w zakresie pojęcia „świadczenie pomocy prawnej”. Do zakresuobowiązków aplikanta radcowskiego nie należy świadczenie pomocy prawnej, tj.reprezentowanie klientów przed sądami i innymi organami, sporządzanie opiniiprawnych lub udzielanie porad prawnych, które to czynności, zgodniez obowiązującymi przepisami, zastrzeżone są wyłącznie dla radców prawnych,adwokatów oraz na odrębnych zasadach – prawników zagranicznych. Wszystkieczynności wykonywane przez aplikanta radcowskiego w ramach stosunku pracy sąwykonywane pod ścisłym kierownictwem pracodawcy – radców prawnych.
Z powyższego orzeczeniawynika, że aplikant radcowski bądź adwokacki nie jest uprawniony do świadczeniapomocy prawnej jak radca prawny bądź adwokat. Natomiast z przepisów dotyczącychzakresu świadczeń wykonywanych przez lekarza lub lekarza dentystę odbywającegostaż podyplomowy niewątpliwe wynika, że stażysta ma prawo do wykonywania swegozawodu i świadczyć określone usługi stomatologiczne pod nadzorem opiekunaposiadającego odpowiednie uprawnienia. Nie istnieją zatem podobieństwa wstatusie aplikanta radcowskiego bądź adwokackiego i lekarza dentystyodbywającego staż podyplomowy.
Wszystko to prowadzi downiosku, że wnioskodawczyni, jako osoba, która rozpoczęła prowadzenie działalnościgospodarczej i świadczy usługi stomatologiczne na rzecz byłego pracodawcy, narzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczejw poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach stosunku pracyczynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie możeskorzystać z preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczeniaemerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a ust. 1 ustawy o systemieubezpieczeń społecznych. Z tych względów należało zmienić zaskarżony wyrok SąduOkręgowego i oddalić odwołanie na podstawie art. 386 § 1 Kodeksu postępowaniacywilnego (pkt I sentencji wyroku).
O kosztach procesuorzeczono zgodnie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Wynagrodzeniepełnomocnika organu rentowego za udział w postępowaniu przed Sądem pierwszejinstancji Sąd Apelacyjny ustalił w wysokości 180 zł, zgodnie z § 9 ust. 2rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. wsprawie opłat za czynności radców prawnych, w brzmieniu obowiązującym od 30 stycznia2018 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.), natomiast za udział w postępowaniu apelacyjnym, zgodnie z § 10 ust.1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 tego rozporządzenia - 240 zł. Wynagrodzeniepełnomocnika organu rentowego łącznie wyniosło 420 zł (pkt II sentencjiwyroku).
