AKTUALNOŚCI

Sygn. akt IV RC 000/23  

UZASADNIENIE

M. M., działając jako przedstawiciel ustawowy małoletniej A. M. w pozwie złożonym 4 października 2023 roku przeciwko S. M. domagał się zasądzenia od pozwanej na rzecz małoletniej A. M. alimentów w wysokości po 1.400 zł miesięcznie, płatnych z góry do 10-go każdego miesiąca do rąk przedstawiciela ustawowego z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat od dnia wniesienia pozwu. Domagał się nadto zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (pozew k. 3 – 5).

W odpowiedzi na pozew S. M. uznała powództwo do kwoty po 700 zł, domagając się zasądzenia od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 31- 33).

Sąd ustalił, co następuje:

Małoletnia A. M., ur. 01 lipca 2008 roku, pochodzi ze związku małżeńskiego M.M. i S. M., rozwiązanego przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w B. z dnia 12 września 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. I C 1000/15. Z małżeństwa pochodzi także już dorosła A. M., ur. 1 maja 2002 roku. W wyroku rozwodowym wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią A. pozostawiono obojgu rodzicom, ustalając jej miejsce pobytu przy matce. Nadto, kosztami wychowania i utrzymania córki obciążono oboje rodziców, z tym, że zasądzono od M. M. na rzecz A. M. alimenty w kwocie po 850 złotych miesięcznie, płatne z góry, do dnia 15-go każdego miesiąca do rąk S. M. jako ustawowej przedstawicielki, wraz z odsetkami ustawowymi jak za opóźnienie, w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat alimentacyjnych (wyrok k. 105 w aktach SO w/m I C 1000/15).

Od października 2021 roku małoletnia A. zamieszkuje z ojcem i pozostaje pod jego wyłączną pieczą.

Małoletnia A. M. ma ponad 15 lat i jest uczennicą V Liceum Ogólnokształcącego w Z. Do szkoły dojeżdża komunikacją miejską. Do lutego 2024 roku uczęszczała na zajęcia sportowe za kosztem 100 zł miesięcznie (potwierdzenie k. 7, umowa k. 17) obecnie korzysta jedynie z siłowni za kosztem 50- 70 zł. Pozostaje pod opieką poradni stomatologicznej.

Powód M. M. ma 52 lata, z zawodu inżynier budownictwa. Prowadzi firmę budowlaną. M. M., zatrudniając dwie osoby i osiągając dochód w kwocie 5.000 zł – 6.000 zł miesięcznie. Powód pozostaje w związku małżeńskim z B. M- M., która uzyskuje dochód w kwocie ok. 4.500 zł miesięcznie. Rodzina zamieszkuje wraz z małoletnią powódką i pełnoletnią A. M. (studentki) w domu stanowiącym współwłasność przedstawiciela ustawowego i jego rodziców. Posiada samochody i motocykl na leasing.

Pozwana S. M. ma 48 lat zatrudniona jest w SR w B. na stanowisku starszego sekretarza sądowego za wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 4.719,75 zł (zaświadczenie k. 36), średnie wynagrodzenie wynosi 5.502,51 zł netto (zaświadczenie k. 105). W 2022 roku osiągnęła dochód w kwocie 74.502,66 zł (zeznanie podatkowe k. 107- 110). W 2022 roku skorzystała z ulgi podatkowej na dziecko małoletnią A. i A. w kwotach po 1.002,04 zł (informacja o odliczeniach k. 112- 116). W 2023 roku dochód pozwanej wyniósł 96.705,52 zł, w tym roku również korzystała z ulgi podatkowej na dwie córki (zeznanie podatkowe k. 118- 120, informacja k. 120v- 122). Zamieszkuje w wynajętym lokalu, na którego koszty utrzymania składają się następujące kwoty: czynsz najmu 1.500 zł, czynsz administracyjny 486,60 zł, tv i internet 54 zł, energia elektryczna 80 zł, gaz 34,11 zł (umowa najmu lokalu mieszkalnego k. 37- 39, k. 40, faktura k. 41, przekazy pocztowe k. 42- 43). Posiada oszczędności w kwocie 5.000 zł. Na co dzień wspomaga swoją 93-letnią babcię w codziennych sprawach. Do czasu zainicjowania niniejszego postępowania, przekazywała na rzecz córki kwotę 500 zł miesięcznie (potwierdzenia k. 34- 35), na rzecz zaś A. M. kwotę 200 zł. Na własność posiada 3 nieruchomości gruntowe położone w K, uzyskane po podziale majątku wspólnego rodziców powódki- każda działka o wartości 150.000 zł o pow. ok. 700 m², planuje sprzedać dwie z nich. Nadto, posiada samochód osobowy marki Opel, rok prod. 2008 i motocykl rok prod. 2013.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyjaśnienia i zeznania przedstawiciela ustawowego M. M. (k. 129, zn. czas. 00:06:03 i dalej; k. 131, zn. czas. 00:40:54), pozwanej S. M. (k. 129- 130, zn. czas. 00:15:51 i dalej; k. 131, zn. czas. 00:42:42), zeznania świadka B. M- M. (k. 130- 131, zn. czas. 00:31:08 i dalej) oraz w oparciu o przywołane wyżej dokumenty zgromadzone w aktach niniejszej sprawy i w aktach spraw Sądu Okręgowego w B o sygn. I C 1000/15.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

W ocenie Sądu bezsporne jest, że obydwoje rodzice małoletniej powódki zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych wobec niej, bowiem z uwagi na wiek nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, nie ma też majątku, z którego dochody wystarczyłyby na pokrycie jej kosztów utrzymania i wychowania.

Sporna w niniejszej sprawie pozostawała więc jedynie wysokość rat alimentacyjnych należnych A. M.. 

Ustawowy przedstawiciel podał, iż miesięczny koszt utrzymania córki wynosi 2.870 zł (uzasadnienie pozwu k. 4). Na rozprawie podał, iż na koszt utrzymania dziecka składają się następujące wydatki: wyżywienie 450- 500 zł, środki higieny i czystości 300- 350 zł, kieszonkowe 100 zł, siłownia 50-70 zł, zajęcia sportowe sztuk walki 100 zł, bilet miesięczny, dentysta, wydatki szkolne (k. 129, zn. czas. 00:06:03).

S. M., wyrażając zgodę na raty alimentacyjne w kwocie po 700 zł miesięcznie, wskazywała jednocześnie, że część z kosztów dotyczących utrzymania małoletniej przedstawiciel ustawowy zawyżył. Podnosiła także, iż bierze udział w partycypowaniu w potrzebach córki poza alimentami, a przy tym jej możliwości finansowe nie pozwalają na orzeczenie wyższych alimentów (uzasadnienie odpowiedzi na pozew k. 31v- 32; k. 129, zn. czas. 00:15:51)

Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznacza treść art. 135 § 1 k.r.o. Zgodnie z powyższym wysokość alimentów determinują usprawiedliwione potrzeby dzieci oraz możliwości zarobkowe i majątkowe rodziców. Podkreślenia wymaga także i to, że w sprawach alimentacyjnych wiążąca jest zasada równej stopy życiowej. Powyższa reguła zobowiązuje Sąd do miarkowania wysokości alimentów w taki sposób, by zrównały standard życia uprawnionych z poziomem, na jakim egzystencję wiodą ich rodzice. Ponadto obowiązek alimentacyjny wobec niesamodzielnych dzieci może być realizowany nie tylko w formie pieniężnej. Alimentacja może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego (art. 135 § 2 k.r.o.). Ta druga postać realizowania obowiązku alimentacyjnego jest równie ważna jak dostarczanie materialnych środków utrzymania i wychowania. Zawsze jednak ocena, czy osobiste starania o dziecko wyczerpują obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w całości lub jedynie w części, pozostaje w ścisłym związku z wiekiem dziecka, stanem jego zdrowia, położeniem materialnym rodziców, czy też stanem ich zdrowia. 

Zdaniem Sądu ustawowy przedstawiciel w części zawyżył koszty utrzymania dziecka. Mając na uwadze wiek powódki oraz możliwości zarobkowe i majątkowe jej rodziców przyjąć należało, że na realizację usprawiedliwionych potrzeb małoletniej A. M. wystarczy około 1.800 złotych miesięcznie, a w tym:

·        600 zł wyżywienie. Kwota ta będzie adekwatna do zaspokojenia potrzeb małoletniej w tym zakresie, tym bardziej, iż nie cierpi ona na żadne alergie pokarmowe i zamieszkuje w 4-osobowym gospodarstwie domowym,

·        100 zł jako proporcjonalny koszt w udziale opłat mieszkaniowych– w orzecznictwie (a także doktrynie) uznaje się, że przypadające na dziecko koszty utrzymania domu to tylko te kwoty, o które wzrosły koszty utrzymania mieszkania w związku z zamieszkiwaniem w nim uprawnionego do alimentów, jako że głównym odpowiedzialnym jest rodzic, ponoszący je co do zasady. W związku z tym, że dziecko zwiększa jedynie wydatki związane ze zużyciem wody i energii i w/w wydatek powinien zamykać się we wskazanej kwocie. M. M. bowiem ponosiłby koszty stałe, nawet zamieszkując oddzielnie. Sąd szacując powyższy wydatek miał na uwadze również, iż razem z powódką zamieszkuje jej siostra i partnerka ojca,

·        65 zł koszt biletu miesięcznego,

·        100 zł wydatki związane z edukacją i uczęszczaniem małoletniej do szkoły średniej, tj. zakup podręczników, opłaty jednorazowe, składki. Zważyć należy, iż podręczniki w szkole średniej nie są bezpłatne, jednak małoletniej przysługuje świadczenie 300 + na cele związane z wyprawką,

·        50 zł leczenie, leki, suplementy. Małoletnia powódka nie przyjmuje żadnych leków na stałe. Zdaniem Sądu, z większości wizyt winna korzystać w ramach refundacji NFZ, bowiem publiczna służba zdrowia jest szerzej dostępna dla dzieci, aniżeli osób dorosłych. Wskazana wyżej kwota winna pokrywać także koszt sporadycznego leczenia stomatologicznego– jak wynika bowiem z doświadczenia życiowego, nie wszystkie usługi stomatologiczne są bezpłatne, przy czym przedstawiciel ustawowy zeznał, że powódka korzysta z usług stomatologa raz na 3 miesiące za opłatą 100 zł,

·        200 zł tytułem wydatków mających być przeznaczonych na rozrywkę, w tym siłownia. Małoletnia powódka nie uczęszcza na żadne zajęcia dodatkowe, co wynika z zeznań B. M- M., które Sąd uznał za wiarygodne w tym zakresie. Mając na uwadze wiek powódki, a także możliwości finansowe obojga jej rodziców, kwota 200 zł jest adekwatna do jej potrzeb,

·        200 zł odzież i obuwie – jest to kwota adekwatna do wieku małoletniej. Wskazać należy nadto, iż jest to kategoria wydatków sezonowych, a nie comiesięcznych,

·        150 zł środki czystości i higieny i koszt kosmetyków kolorowych. Małoletnia powódka zamieszkuje w czteroosobowym gospodarstwie domowym. Co oczywiste, środki te są zakupywane na rzecz wszystkich domowników, a umieszczenie ich w dużych, ekonomicznych opakowaniach pozwala na racjonalizację wydatków w tym zakresie. Jednocześnie, małoletnia nie cierpi na żadne alergie skórne. Powyższa kwota uwzględnia także koszt kosmetyków kolorowych, bowiem powódka jest już nastolatką,

·        100 zł wakacje, wyjazdy letnie i zimowe – małoletnia powódka ma prawo do wypoczynku, jednak kwota ta winna być racjonalizowana możliwościami zarobkowymi rodziców, w tym nade wszystko matki. Przedstawiciel ustawowy jeśli chce, może finansować z własnych dochodów wyjazdy córki w kwocie przewyższającej orzeczoną przez Sąd,

·        50 zł telefon jako kwota bezsporna, wynikająca z treści pozwu i odpowiedzi na pozew,

·        100 zł tytułem kieszonkowego. Małoletnia powódka jest już w takim wieku, iż zasadnym jest, ażeby posiadała własne środki finansowe, przy czym kwota ta jest racjonalizowana faktem, iż każdy z rodziców współpartycypuje w utrzymanie małoletniej ponad podstawowe potrzeby dziecka,

·        100 zł inne wydatki incydentalne, nie mające charakteru stałego.

W zakresie wydatków przewyższających oszacowane przez Sąd koszty, winny one być pokrywane w całości ze świadczenia 800+, które ustawowy przedstawiciel otrzymuje na rzecz małoletniej A.. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Nadto, uzyskiwana corocznie przez pozwaną ulga podatkowa na dziecko, stanowiąca w rozliczeniu rocznym kwotę ok. 100 zł miesięcznie, winna być w całości przekazywana na cele związane z małoletnią- co zdaniem Sądu S. M. czyni (wykazane załączonymi potwierdzeniami przelewów i dokonanych opłat).

W oparciu o zgromadzone w sprawie dowody Sąd ocenił, że wyżej wymienione koszty utrzymania powódki oszacowane na kwotę 1.800 zł miesięcznie leżą również w zasięgu możliwości zarobkowych zobowiązanych do alimentacji i są adekwatne do stopy życiowej rodziców, której pochodną winna być stopa życiowa dziecka.

Ustawowy przedstawiciel prowadzi spółkę, zajmując się budową domów (od początku inwestycji, aż pod „klucz”). Z twierdzeń M. M. wynika, iż z tego tytułu osiąga dochód w kwocie 5.000- 6.000 zł. Zobowiązany do złożenia zaświadczenia o dochodach za ostatnie 3 miesiące i kopii zeznania podatkowego za 2022 i 2023 (zarządzenie k. 95), nie wykonał jednak zobowiązania Sądu. Zgodnie z art. 233 § 2 k.p.c. Sąd oceni, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu. Na podstawie wyżej wskazanego przepisu, Sąd przyjął, iż możliwości zarobkowe przedstawiciela ustawowego są dużo wyższe, aniżeli starał się przedstawić: M. M. trudni się bardzo rentowną działalnością, która zgodnie z doświadczeniem życiowym i orzeczniczym przynosi wysokie zyski. Nie sposób było pominąć także, iż zamieszkuje w domu, stanowiącym współwłasność jego i dziadków tacierzystych małoletniej powódki, a przy tym w domu zamieszkuje także jego pracująca partnerka. Co prawda, B. M- M. nie jest zobowiązana do łożenia na powódkę, to jednak jej dochody stanowią wsparcie przy utrzymaniu samego pozwanego i tym samym zwiększają jego możliwości finansowe. Tym samym, przedstawiciel ustawowy ponosi mniejsze koszty własnego utrzymania, aniżeli pozwana, która samodzielnie wynajmuje lokal mieszkalny.

Oceniając możliwości finansowe i zarobkowe pozwanej, Sąd stanął na stanowisku, iż wykorzystuje ona swoje możliwości w pełni. Osiąga bowiem stały dochód, będąc zatrudniona w SR od 1996 roku. Wynagrodzenie pozwanej jest powiększane o różnego rodzaju dodatki i wynosi średnio 4.700 zł- 5.500 zł miesięcznie. Sąd nie pominął, iż S. M. na własność posiada trzy nieruchomości gruntowe o statusie działek budowlanych o znacznej wartości.

Przy ocenie możliwości finansowych i zarobkowych rodziców powódki, Sąd miał na względzie także, iż na ich utrzymaniu pozostaje także pełnoletnia, studiująca córką, wobec której obydwoje są zobowiązani do alimentacji.

Sąd rozdzielił obowiązek alimentacyjny rodziców powódki w ten sposób, że obciążył rodziców powódki po połowie – w kwocie po 900 zł miesięcznie. Brak różnicy w partycypacji wynika z faktu, iż przedstawiciel ustawowy ma większe możliwości zarobkowe, a jego wkład polegający na osobistych staraniach o wychowanie uprawnionej, z uwagi na wiek powódki, nie jest znaczny.

Podsumowując, Sąd uznał, że wyżej wskazana kwota alimentów odpowiada z jednej strony usprawiedliwionym potrzebom powódki, a z drugiej pozostaje w odpowiedniej proporcji do możliwości zarobkowych i majątkowych zarówno pozwanej, jak i ustawowego przedstawiciela.

Powództwo Sąd uwzględnił od 4 października 2023 roku, tj. od daty wpływu pozwu do Sądu – pkt 1 sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie powództwo oddalono jako bezzasadne na podstawie wyżej powołanych przepisów – pkt 2 sentencji wyroku.

Co do kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez stronę powodową, Sąd orzekł o nich w oparciu o art. 100 k.p.c. i zastosował stosunkowe rozdzielenie kosztów stosownie do stopnia wygrania sprawy przez stronę powodową. Mając na uwadze wcześniej wskazane obliczenia, wartość przedmiotu sporu w zakresie wygranego powództwa wynosiła 2.400 zł. Stąd Sąd, zgodnie z § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800), obciążył pozwaną kwotą 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego – pkt 3 sentencji wyroku.

Na mocy regulacji zawartej w art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 623) strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. O kosztach procesu Sąd orzekł mając na uwadze wartość przedmiotu sporu w zakresie wygranego powództwa, przy uwzględnieniu kwoty uznanej przez pozwaną w odpowiedzi na pozew (200 zł x 12 miesięcy).  Opłata stosunkowa w takim wypadku wynosi 200 zł (art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1125 z późn. zm.). Wobec powyższego Sąd nakazał pobrać od S. M. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 złotych tytułem opłaty stosunkowej – pkt 4 sentencji wyroku.

Rygor natychmiastowej wykonalności w części dotyczącej obowiązku alimentacyjnego nadano obligatoryjnie z urzędu na mocy art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. – pkt 5 wyroku.