AKTUALNOŚCI
zadośćuczynienie i odszkodowanie od TU
Sygn. akt XI C 0000/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5
czerwca 2013r.
Sąd Rejonowy w B XI Wydział Cywilny w następującym
składzie:
Przewodnicząca SSR
A D
Protokolant stażysta A L
po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2013r. w B
na rozprawie
sprawy z powództwa B Ż, R Ż, Ł Ż, K Ż i M Ż
przeciwko Towarzystwo Ubezpieczeń w Sopocie i W M W
Spółce jawnej w B
o zapłatę
zadośćuczynienia i odszkodowania
I.
Zasądza od pozwanych Towarzystwo Ubezpieczeń w
Sopocie i W M W Spółki jawnej w B na rzecz powódki B Ż kwotę 24.400,00 zł
(dwadzieścia cztery czterysta zł) z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w
stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty od dnia 00 listopada 2012r. do dnia
zapłaty z
zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia
drugiego,
II.
Zasądza od pozwanych Towarzystwo Ubezpieczeń w
Sopocie i W M W Spółki jawnej w B na rzecz powoda R Ż kwotę 24.400,00 zł
(dwadzieścia cztery czterysta zł) z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku
rocznym liczonymi od tej kwoty od dnia 00 listopada 2012r. do dnia zapłaty z
zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia
drugiego,
III.
Zasądza od pozwanych Towarzystwo Ubezpieczeń w
Sopocie i W M W Spółki jawnej w B na rzecz powoda Ł Ż kwotę 24.400,00 zł
(dwadzieścia cztery czterysta zł) z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w
stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty od dnia 00 listopada 2012r. do dnia
zapłaty z
zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia
drugiego,
IV.
Zasądza od pozwanych Towarzystwo Ubezpieczeń w
Sopocie i W M W Spółki jawnej w B na rzecz powoda K Ż kwotę 24.400,00 zł
(dwadzieścia cztery czterysta zł) z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w
stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty od dnia 00 listopada 2012r. do dnia
zapłaty z
zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia
drugiego,
V.
Zasądza od pozwanych Towarzystwo Ubezpieczeń w
Sopocie i W M W Spółki jawnej w B na rzecz powoda M Ż kwotę 24.400,00 zł
(dwadzieścia cztery czterysta zł) z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w
stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty od dnia 00 listopada 2012r. do dnia
zapłaty z
zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia
drugiego,
VI.
Zasądza od pozwanej W M W Spółki jawnej w B
na rzecz powódki B Ż kwotę 45.600,00 zł (czterdzieści pięć tysięcy sześćset zł)
z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty
od dnia 00 listopada 2012r. do dnia zapłaty,
VII.
Zasądza od pozwanej W M W Spółki jawnej w B
na rzecz powoda R Ż kwotę 15.600,00 zł (piętnaście tysięcy sześćset zł) z
ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty
od dnia 00 listopada 2012r. do dnia zapłaty,
VIII.
Zasądza od pozwanej W M W Spółki jawnej w B
na rzecz powoda Ł Ż kwotę 15.600,00 zł (piętnaście tysięcy sześćset zł) z
ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty
od dnia 00 listopada 2012r. do dnia zapłaty,
IX.
Zasądza od pozwanej W M W Spółki jawnej w B
na rzecz powoda K Ż kwotę 30.600,00 zł (trzydzieści tysięcy sześćset zł) z
ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty
od dnia 00 listopada 2012r. do dnia zapłaty,
X.
Zasądza od pozwanej W M W Spółki jawnej w B
na rzecz powoda M Ż kwotę 30.600,00 zł (trzydzieści tysięcy sześćset zł) z
ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty
od dnia 00 listopada 2012r. do dnia zapłaty,
XI.
Oddala powództwa w pozostałym zakresie,
XII.
Zasądza od pozwanych Towarzystwo Ubezpieczeń w Sopocie i W M W Spółki
jawnej w B na rzecz powodów kwotę 2.762,11 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z
zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia
drugiego,
XIII.
Zasądza od pozwanej W M W Spółki jawnej w B solidarnie na rzecz powodów
kwotę 3.114,73 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,
XIV.
Nakazuje pobrać od pozwanych Towarzystwo Ubezpieczeń w Sopocie i W M W
Spółki jawnej w B na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w B) kwotę 6.110,00 zł
tytułem brakujących kosztów sądowych z zastrzeżeniem, że
spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego,
XV.
Nakazuje pobrać od pozwanej W M W Spółki
jawnej w B na
rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w B) kwotę 6.890,00 zł tytułem brakujących
kosztów sądowych,
XVI.
Nakazuje zwrócić powodom solidarnie ze
Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w B) kwotę 308,20 zł (trzysta osiem 20/100 zł)
tytułem nierozdysponowanej w całości zaliczki złożonej na poczet wydatków
związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłych sądowych, zapisaną pod
pozycją nr 639/13 księgi sum na zlecenie.
Sygn. akt XI C 0000/12
Uzasadnienie
Powodowie B Ż, R Ż, Ł Ż, K Ż, M Ż wnieśli
o zasądzenie od pozwanej Towarzystwa
Ubezpieczeń w Sopocie kwoty 70.000 zł na rzecz powódki B Ż, kwot po 40.000 zł
na rzecz powodów R Ż i Ł Ż oraz kwot po 55.000 zł na rzecz powodów K Ż i M Ż -
wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 00 listopada 2011 roku do dnia zapłaty od
każdej z wyżej wymienionych kwot, a także o zasądzenie od pozwanej zwrotu
kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych
na rzecz każdego z powodów. W uzasadnieniu pozwu wskazali, że pozwana ponosi
odpowiedzialność ubezpieczeniową za śmierć A Ż – męża powódki B Ż i ojca
pozostałych powodów. W skład żądanych kwot wchodzą zadośćuczynienia w wysokości
45.000 zł w wypadku B Ż oraz po 40.000 zł w wypadku pozostałych powodów oraz
odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej w wysokości 25.000 zł w
wypadku B Ż oraz po 15.000 zł w wypadku K Ż i M Ż. Pozwana wypłaciła
zadośćuczynienia w wysokości 25.000 zł na rzecz B Ż oraz po 10.000 zł na rzecz
pozostałych powodów, a także 13.000 zł tytułem kosztów pogrzebu. Uzasadniając
swoje żądania powodowie stwierdzili, iż śmierć A Ż w wyniku wypadku przy pracy
była dla nich bardzo ciężkim przeżyciem i wiązała się z poważnym wstrząsem
psychicznym. Śmierć A Ż wiązała się też z pogorszeniem sytuacji materialnej
małżonki zmarłego, gdyż nie ma ona pracy, zaś na zmarłym w znacznej mierze
spoczywał ciężar utrzymania rodziny. Pogorszeniu uległa też sytuacja jego synów
– K i M, którzy nie pracują ze względu na naukę i utrzymują się jedynie z renty
rodzinnej.
Pozwana
Towarzystwo Ubezpieczeń w Sopocie złożył propozycję zawarcia ugody, zaś na
wypadek braku porozumienia wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o
zasądzenie od powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniosła,
że nie kwestionuje zasady swojej odpowiedzialności i wypłaciła zadośćuczynienia
odpowiadające rozmiarom krzywd doznanych przez powodów. Stwierdziła też, że nie
ma podstaw do zasądzenia na rzecz powodów odszkodowania z tytułu pogorszenia
sytuacji życiowej. Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
pracodawcy zmarłego A Ż w wypadku szkód wyrządzonych pracownikom przewidywały
sumę gwarancyjną w wysokości 200.000 zł. Ponieważ pozwana wypłaciła dotychczas
łącznie 78.000 zł, a zatem do wyczerpania sumy ubezpieczenia pozostała kwota
122.000 zł.
Pismem
procesowym z dnia 5 listopada 2012 roku powodowie wnieśli o wezwanie do wzięcia
udziału w sprawie w charakterze pozwanej W M W Spółki jawnej w B. Podkreślili,
iż wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanej pracodawcy zmarłego A Ż
jest konieczne ze względu na ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela
wynikające z ogólnych warunków ubezpieczenia.
Pozwana
W M W Spółka jawna w B wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o
zasądzenie od powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew
przyznała, iż zmarły A Ż był zatrudniony w jej przedsiębiorstwie i zmarł w
wyniku wypadku przy pracy. M W została uniewinniona od zarzutu niedopełnienia
obowiązków w zakresie BHP i nieumyślnego spowodowania śmierci A Ż. Pozwana
spółka wypłaciła rodzinie zmarłego odprawę pośmiertną w wysokości 8.331,12 zł.
Powódka B Ż otrzymała rentę w wysokości 1.874,44 zł. Nadto ZUS wypłacił
członkom rodziny zmarłego jednorazowe odszkodowanie w wysokości 83.902 zł.
Ubezpieczyciel pozwanej wypłacił zaś powodom stosowne zadośćuczynienia (k. 216
– 217).
Sąd
ustalił, co następuje:
A Ż był pracownikiem W M W Spółki
jawnej w B. Dnia 3 czerwca 2009 roku podczas pracy przy wymianie elementu
pokrycia dachowego A Ż spadł z wysokości około
W dniu wypadku pozwana W M W Spółka
jawna w B była związana z pozwaną Towarzystwem Ubezpieczeń w Sopocie umową
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności
gospodarczej. Umowa obejmowała szkody na osobie wyrządzone pracownikom
ubezpieczającego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Suma
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu niniejszych szkód wynosiła
200.000 zł. Pozwana nie kwestionowała zasady swojej odpowiedzialności i
wypłaciła zadośćuczynienia – w wysokości 25.000 zł dla B Ż i po 10.000 zł dla
pozostałych powodów.
A Ż stanowił oparcie dla swojej
rodziny i był bardzo zaangażowany w jej sprawy. Przykładał dużo uwagi do
wychowania swoich synów i kształtowania u nich pozytywnych postaw. Łagodził
spory pomiędzy braćmi i wspierał ich w momentach niepowodzeń. A Ż starał się
poświęcać dużo czasu swoim dzieciom – m. in. zabierał ich na wycieczki i
chodził z nimi do kościoła. Pożycie A Ż z żoną układało się pomyślnie, zaś
powódka była w pewnym stopniu uzależniona od niego emocjonalnie i materialnie.
Zarówno przez małżonkę, jak i przez synów zmarły postrzegany był jako głowa
rodziny i cieszył się ich głębokim szacunkiem. Śmierć A Ż była dla powodów
bardzo ciężkim przeżyciem. Powodowie kultywują jego pamięć i starają się często
odwiedzać jego grób. Wspomnienie zmarłego do dziś budzi w nich silne emocje. B
Ż przyjmowała leki uspokajające, a ponadto często zmuszona była korzystać ze
zwolnień lekarskich. Reakcja żałoby u powódki uległa przedłużeniu. Śmierć męża
spowodowała u niej silne przeżycia psychiczne, uczucie apatii, osłabienie
energii życiowej oraz utratę motywacji do życia i pracy, skutkujące osłabieniem
aktywności życiowej. Natężenie cierpień psychicznych w okresie żałoby zakłócało
funkcjonowanie społeczne powódki. Powodowie R Ż, Ł Ż, K Ż, M Ż przebyli reakcję
żałoby. Śmierć ojca wywołała u nich silne przeżycia psychiczne – uczucie
pustki, smutku, przygnębienia, tęsknoty za ojcem, żalu i gniewu po jego
stracie. W wypadku K Ż uczucia te stały się przyczyną nadużywania alkoholu, co
ostatecznie doprowadziło do uzależnienia. Powodowie przebyli wszystkie stadia
reakcji żałoby, ale nadal pozostało uczucie pustki, braku bezpieczeństwa i
zaspokojenia wszystkich potrzeb. Przestali utrzymywać kontakty towarzyskie i
zostali obarczeni obowiązkami, które wykonywał ojciec (wyjaśnienia powodów – k.
234 – 236, zeznania J B, M K i M S – k. 237 – 238, opinia biegłych sądowych z
zakresu psychiatrii i psychologii – k. 267 – 277).
A Ż zarabiał około 2.000 zł
miesięcznie i to na nim spoczywał ciężar utrzymania małżonki oraz synów K Ż i M
Ż, którzy nie mieli jeszcze zatrudnienia. Planował rozpoczęcie działalności
gospodarczej w zakresie usług budowlano – remontowych, a następnie
pozostawienie tej działalności synom. Uzyskiwał też dochody z innych źródeł niż
praca w pozwanej Spółce – m. in. z tytułu prac wykończeniowych oraz prac przy
budowie domów mieszkalnych. Pracę przy budowie domów mieszkalnych powód
wykonywał wspólnie ze starszymi synami. Dochód z budowy jednego domu wynosił
około 8.000 zł. A Ż pracował również za granicą, dzięki czemu uzyskał środki na
prace wykończeniowe w domu powodów. Powódka B Ż po śmierci męża siedmiokrotnie
korzystała ze zwolnień lekarskich, co spowodowało utratę pracy. Pracowała w
sklepie spożywczym. Była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, która
zakończyła się styczniu 2012 roku. Zarabiała 600 zł miesięcznie. Żona zmarłego
oraz jego synowie K i M, otrzymali renty w wysokości 600 zł miesięcznie. K Ż
podjął studia zaoczne na Wydziale Prawa UwB. Czesne wynosi 400 zł miesięcznie.
Powód M Ż ukończył kurs koparko – ładowarki i zamierza uzyskać prawo jazdy
kategorii C, aby zwiększyć możliwość uzyskania pracy. Śmierć A Ż wiązała się
dla powodów, zwłaszcza dla żony i kontynuujących edukację synów, z poważnym
pogorszeniem sytuacji materialnej. A Ż wspomagał synów nawet kosztem własnych
potrzeb. Posiadał też umiejętności praktyczne, dzięki którym potrafił wykonać
wiele praktycznych prac bez konieczności zatrudniania specjalistów. Dbał o dom
i ogród, prowadził prace wykończeniowe domu, w którym zamieszkiwała jego
rodzina. Powódka nie posiada środków na zakończenie prac wykończeniowych i z
trudem znajduje środki na utrzymanie domu. Korzysta z pomocy materialnej
powodów R Ż i Ł Ż (wyjaśnienia powodów – k. 234 – 236, zeznania świadków: J B,
M K i M S – k. 237 – 238).
Sąd
zważył, co następuje:
Poza sporem w niniejszej sprawie
pozostawała zasada odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela TU w Sopocie,
która wypłaciła powodom część zadośćuczynień. Strony prezentowały natomiast
odmienne stanowiska co do rozmiarów krzywdy doznanej przez powodów oraz co do
pogorszenia sytuacji życiowej B Ż, K Ż i M Ż. Pozwana W M W Spółka jawna w B
kwestionowała swoją odpowiedzialność, powołując się na uniewinnienie M W,
wypłatę odprawy pośmiertnej, obciążający ubezpieczyciela obowiązek wypłaty
odszkodowania z ubezpieczenia OC i uzyskanie przez powodów świadczeń z
ubezpieczeń społecznych.
Zgodnie
z treścią art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania
za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za
szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zostaje zawarta umowa
ubezpieczenia. Oznacza to, że – w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej sprawcy szkody o istnieniu obowiązku wypłacenia przez ubezpieczyciela
odszkodowania decyduje okoliczność, iż na ubezpieczającym (ubezpieczonym) ciąży
obowiązek zapłaty odszkodowania osobie trzeciej wskutek nastąpienia określonych
w umowie zdarzeń. Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkodę w takim
zakresie, w jakim ponosi ją sam ubezpieczający (ubezpieczony).
Podstawę
odpowiedzialności pozwanej W M W Spółki jawnej w B stanowi art. 120 k.p. Szkoda
powstała bowiem z winy pracownika tej Spółki S B, który został skazany
prawomocnym wyrokiem karnym za nieumyślne spowodowanie śmierci A Ż i naruszenie
zasad BHP. Stosownie
do treści art. 11 k.p.c. ustalenia
wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do
popełnienia przestępstwa wiążą Sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba,
która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na
wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność
cywilną. Sąd rozpoznający sprawę cywilną musi przyjąć, że skazany popełnił
przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1977 roku, sygn.
akt IV PR 63/77, LEX nr 7928). Pozwana Spółka ponosi
zatem odpowiedzialność za swego pracownika, zaś fakt, iż jej wspólniczka
została uniewinniona, nie niweczy obowiązku naprawienia szkody. Z kolei
okoliczność wypłacenia odprawy pośmiertnej czy innych należności związanych ze
stosunkiem pracy zmarłego nie ma znaczenia dla obowiązku naprawienia szkody,
gdyż świadczenia te wynikają z innego stosunku - pracy.
Wobec
ustalenia co do podstaw odpowiedzialności obu pozwanych, do oceny pozostawała
kwestia, czy dotychczas wypłacone powodom świadczenia wyczerpują całość ich
roszczeń związanych ze śmiercią osoby najbliższej.
Ustalenia
dotyczące samopoczucia powodów po śmierci A Ż i wpływu jego zgonu na ich
sytuację życiową poczyniono na podstawie ich wyjaśnień, a także zeznań świadków
J B, M K i M S (k. 237 – 238). M K był sąsiadem zmarłego i współpracował z nim
przy budowie domów. M S z kolei był krewnym zmarłego i dobrze znał sytuacją
rodzinną powodów. Świadek J B również dobrze znał A Ż i jego rodzinę. Sąd nie miał
zatem podstaw, aby zakwestionować wiarygodność ich zeznań.
Trudną
sytuację powodów po śmierci A Ż potwierdziły też zeznania A A, który na
zlecenie pozwanej TU w Sopocie przeprowadził wywiad środowiskowy w ramach
postępowania likwidacyjnego. Świadek ten zeznał m. in., iż powódka B Ż
korzystała ze zwolnień lekarskich i przyjmowała leki uspokajające po śmieci
męża. Potwierdził pogorszenie sytuacji życiowej powodów w związku ze zgonem A Ż
(k. 248). Należy podkreślić, iż świadek ów nie tylko jest osobą obcą dla
powodów, ale też jest związany z ubezpieczycielem umową, na podstawie której
wykonuje na jego rzecz czynności w postępowaniu likwidacyjnym. Nie sposób zatem
kwestionować jego obiektywizmu.
Ustalenia
co do charakteru więzi łączących powodów ze zmarłym, jego roli w rodzinie oraz
wpływu, jaki jego śmierć wywarła na funkcjonowanie rodziny, poczyniono również
na podstawie opinii biegłej sądowej z zakresu psychologii E S oraz biegłej sądowej
z zakresu psychiatrii G M (k. 267 – 277). Sąd nie znalazł podstaw, aby
zakwestionować konkluzje powyższych opinii. Biegłe poddały rozpatrywany problem
gruntownej analizie i przekonująco uargumentowały przedstawione wnioski.
Poczynione przez nie ustalenia mogą stać się podstawą do rozstrzygnięcia
przedmiotowej sprawy. Wnioski przedstawione przez biegłe potwierdzają relacje
powodów co do rozmiarów doznanej krzywdy oraz co do silnych relacji, jakie
łączyły ich ze zmarłym A Ż.
Stosownie
do art. 446 § 4 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny
zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną
krzywdę. Zadośćuczynienie z art. 446 § 4 k.c. ma zrekompensować cierpienie, ból
i poczucie osamotnienia po śmierci osoby najbliższej. Określając wysokość tego
zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na
rozmiar doznanej przez poszkodowanego krzywdy, a więc przede wszystkim wstrząs
psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie
osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej poszkodowanego
ze zmarłym, rolę w rodzinie pełnioną przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń
będących skutkiem śmierci osoby bliskiej (np. nerwicy, depresji), stopień, w
jakim poszkodowany będzie umiał znaleźć się w nowej rzeczywistości i ją zaakceptować,
wiek poszkodowanego (por. wyrok
Sądu Apelacyjnego w B z dnia 7 marca 2013 roku, sygn. akt I ACa 878/12, LEX nr 1294706).
W
świetle powyższych kryteriów żądanie dodatkowego zadośćuczynienia w kwocie 25.000
zł dla B Ż i w kwotach po 40.000 zł dla pozostałych powodów należy uznać za
uzasadnione w całości. Zaoferowany Sądowi w sprawie materiał dowodowy potwierdził
bowiem, iż powodowie byli bardzo związani z A Ż i traktowali go jako głowę
rodziny. Biegłe z zakresu psychologii i psychiatrii stwierdziły u B Ż
przedłużającą się reakcję żałoby, a także m. in. apatię i osłabienie energii
życiowej. Należy też podkreślić, iż młodsi synowie zmarłego – K Ż i M Ż w
chwili jego śmierci dopiero wchodzili w wiek dorosły, wciąż jeszcze
kontynuowali naukę i potrzebowali materialnego i moralnego wsparcia ze strony
ojca. Biegłe potwierdziły związek pomiędzy uzależnieniem od alkoholu K Ż a
negatywnymi emocjami, jakie spowodowała śmierć A Ż. W chwili śmierci A Ż miał
pięćdziesiąt jeden lat, a zatem powodowie mogli spodziewać się, iż jeszcze
przez długi okres będą mogli liczyć na jego wsparcie. Cierpieniom moralnym
towarzyszy obawa o przyszłość, gdyż to na zmarłym spoczywał w znacznej mierze
ciężar utrzymania rodziny. Lęk tego rodzaju z pewnością najbardziej dotyka
powódkę B Ż, która zapewne do końca życia będzie zmuszona korzystać z pomocy
synów.
Stosownie do treści
art. 446 § 3 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny
zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne
pogorszenie ich sytuacji życiowej. Pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa
w powołanym przepisie, polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji
materialnej, ale obejmuje także przyszłe szkody majątkowe, często nieuchwytne
lub trudne do obliczenia, niemniej prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji
życiowej osoby najbliższej (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 roku, sygn. akt I CSK 149/09, LEX nr
607232). Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił uznać, iż żądanie wypłaty
odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej w kwocie 25.000 zł na
rzecz B Ż oraz w kwotach po 15.000 zł na rzecz K Ż i M Ż jest uzasadnione w
całości. Ciężar utrzymania rodziny w znaczniej mierze spoczywał na zmarłym A Ż.
Po śmierci męża powódka B Ż była zmuszona często korzystać ze zwolnień
lekarskich, co doprowadziło do utraty pracy. Powódka oraz kontynuujący naukę K
Ż i M Ż otrzymali renty w wysokości 609,82 zł miesięcznie. Należy podkreślić,
iż A Ż posiadał umiejętności, które pozwalały mu na dodatkowy zarobek dzięki wykonywaniu
prac budowlanych i wykończeniowych. Aktywnie poszukiwał dodatkowych źródeł
utrzymania, o czym świadczą zarobkowe wyjazdy za granicę oraz podejmowanie
pracy przy budowie domów mieszkalnych. Odszkodowanie zasądzone na podstawie 446
§ 3 k.c. pozwoli jego synom na ukończenie edukacji i pozwoli choć w części
zabezpieczyć przyszłość małżonki zmarłego. Należy podkreślić, iż B Ż jest w
wieku, w którym znalezienie i utrzymanie dobrze płatnej pracy jest dość trudne. Nie może również liczyć na wysoką emeryturę,
gdyż przez wiele korzystała z urlopu wychowawczego.
W
przedmiotowym wypadku powodowie mogą dochodzić swego roszczenia od kilku
podmiotów, lecz na podstawie odrębnych stosunków prawnych, jakie go łączą z
poszczególnymi podmiotami. Pomiędzy pozwanymi występuje zatem solidarność
nieprawidłowa (in solidum), do której
stosuje się w drodze analogii przepisy o zobowiązaniach solidarnych (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 14 sierpnia 1997 roku, sygn. akt II CKU 78/97, Prok. i Pr. 1998/2/30). Należy jednak wziąć pod uwagę, iż pozwana TU w
Sopocie odpowiada jedynie w granicach sumy ubezpieczenia w wysokości 200.000 zł
i wypłaciła już łącznie kwotę 78.000 zł. Oznacza to, że odpowiedzialność
ubezpieczyciela jest ograniczona do kwoty 122.000 zł. Na rzecz każdego z
powodów należy zatem zasądzić kwoty po 24.400 zł (122.000 zł : 5) in solidum od obu pozwanych, zaś
pozostałą część odszkodowań należy zasądzić od pozwanej W M W Spółki jawnej w B.
Biorąc
powyższe pod uwagę na mocy powołanych przepisów, orzeczono jak w sentencji.
Na
mocy art. 481 § 1 k.c. odsetki zasądzono od dnia doręczenia odpisu pozwu W M W
Spółce jawnej w B (k. 231). W aktach sprawy nie ma bowiem dowodu, iż pozwana Spółka
była już wcześniej wzywana do zapłaty, a zatem żądanie odsetkowe od daty
wskazywanej w pozwie nie mogło być uwzględnione, co skutkowało częściowe
oddalenie powództwa.
O
kosztach procesu postanowiono w myśl przepisów art. 100 zd. 2 k.p.c. (zgodnie z
zasadą odpowiedzialności za wynik procesu) oraz § 2, 4, 6 pkt 6 Rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.), a także części IV
załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr
225, poz. 1635 z późn. zm.). W skład kosztów procesu poniesionych przez powodów
wchodzą koszty przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych sądowych w kwocie 2.191,84
zł (k. 260, 282, 294), wynagrodzenie działającego w ich imieniu pełnomocnika w
wysokości 3.600 zł oraz opłaty skarbowe równe 85 zł w związku z czynnościami
udzielenia pełnomocnictw procesowych (k. 22 – 26). Biorąc pod uwagę
ograniczenie odpowiedzialności pozwanej TU w Sopocie, należało uznać, iż
ubezpieczyciel odpowiada za koszty procesu jedynie w 47%, gdyż w takim stosunku
nierozdysponowana dotąd suma ubezpieczenia pozostaje do sumy wszystkich
żądanych zadośćuczynień i odszkodowań ((122.000 zł x 100) : 260.000 zł). Koszty
procesu należało zasądzić in solidum
od obu pozwanych jedynie do kwoty 2.762,11 zł (5.876,84 zł x 47%), zaś
pozostałą część kosztów procesu w kwocie 3.114,73 zł należało zasądzić od
pozwanej W M W Spółki jawnej w B.
Jednocześnie Sąd
nie uwzględnił wniosku powodów o zasądzenie od pozwanych zwrotu kosztów
zastępstwa prawnego w kwotach odpowiednio dodatkowo 2 x 3.600,00 zł i 2 x 2.400
zł, a zasądził jedynie kwotę 3.600 zł jako odpowiadającą najwyższej kwocie
wskazanej jako wartość przedmiotu sporu. W tym zakresie Sad miał na uwadze
stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 12 lipca 1980r. w
sprawie sygn. akt II CZ 79/80, LEX nr 2558 oraz w uchwale z dnia 30 stycznia
2007r. w sprawie sygn. akt III CZP 130/06, LEX nr 212453. W obu wskazanych
orzeczeniach Sąd Najwyższy wskazał, że artykuł
98 § 1 k.p.c. określa dwie podstawowe zasady rozstrzygania o kosztach procesu -
zasadę odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę kosztów niezbędnych i
celowych. Stosownie do art. 98 § 3 k.p.c., do niezbędnych kosztów strony
reprezentowanej przez adwokata (radcę prawnego) zalicza się wynagrodzenie, nie
wyższe niż stawki określone w odrębnych przepisach. Aprobowane przy tym - jako
prawidłowe i zachowujące aktualność – było stanowisko, że reprezentowanie przez
jednego adwokata lub radcę prawnego kilku osób, występujących w sprawie w
charakterze współuczestników, uzasadnia przyznanie tym współuczestnikom zwrotu
kosztów zastępstwa w wysokości tylko jednego wynagrodzenia. Istotne zmiany w
zakresie zasad orzekania przez Sąd o kosztach procesu wprowadził art. 109 § 2
k.p.c., który - nawiązując do unormowania zawartego w art. 98 § 1 k.p.c. -
wymienia jako okoliczności brane przez Sąd pod uwagę - celowość poniesionych
kosztów oraz niezbędność ich poniesienia, łącząc tę drugą przesłankę z
charakterem sprawy. Przy ustalaniu kosztów strony reprezentowanej przez
zawodowego pełnomocnika Sąd powinien uwzględniać niezbędny nakład pracy
pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter
sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i
rozstrzygnięcia. W obecnym stanie prawnym Sąd ocenia zatem wysokość
podlegającego zwrotowi wynagrodzenia na podstawie autonomicznie określonych
przesłanek i każdorazowo oceniając charakter sprawy, uwzględnia rzeczywisty
nakład pracy pełnomocnika i podjęte przez niego w sprawie czynności.
Nie ulega wątpliwości, że nakład pracy pełnomocnika powodów nie uzasadnia
przyznania pięciokrotności stawki wynagrodzenia. Sprawa niniejsza jest sprawą
typową, roszczenia powodów zostały oparte na tym samym stanie faktycznym i
prawnym, zostały w niej złożone typowe wnioski dowodowe, zaś postępowanie
przebiegało na 3 rozprawach, z czego tylko jedna była dość obszerna. Trudno
zatem przyjąć, że miało miejsce zwiększenie nakładu pracy pełnomocnika powodów
ponad kwotę wynagrodzenia przyznanego przez Sąd w wyroku.
Na
mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. nr 90/2010r., poz. 594 z późn. zm.) w zw. z art. 100
zd. 2 k.p.c. nakazano pobrać od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu
Rejonowego w B kwotę 13.000 zł tytułem opłat stosunkowych (k. 1). Biorąc pod
uwagę wskazane wyżej ograniczenie odpowiedzialności pozwanej TU w Sopocie,
nakazano pobrać in solidum od obu
pozwanych jedynie kwotę 6.110 zł (13.000 zł x 47 %), zaś pozostałą część
kosztów sądowych w kwocie 6.890 zł nakazano pobrać od pozwanej W M W Spółki
jawnej w B.
O
zwrocie kwoty 308,20 zł tytułem nadpłaty na poczet wydatków związanych z
przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłych sądowych solidarnie na rzecz powodów
rozstrzygnięto na mocy art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.
nr 90/2010r., poz. 594 z późn. zm.) (k. 260, 282, 294).
